محصولات نخل خرما

  • خرما

خرما میوه درختی است که به فارسی درخت خرما، به عربی نخل، به فرانسوی Dattier و palmier ،به انگلیسیpalm-Date ، به آلمانی Dattelbaum و palmbaum  و به ایتالیایی dattier palmada و palmizio نامیده می شود (1). همچنین اسامي مترادف گياه خرما در کتب طب سنتی تمر نامیده می شود. این میوه دارای شکل بیضوی است که از قسمت های زیر تشکیل شده است (2):

  • جداره خارجی یا پوست ( اپی کارپ) :

به صورت غشای نازک و ظریف و برحسب نوع خرما لطیف یا کمی مقاوم که سطح خارجی میوه را می پوشاند.

  • جداره ی میانی یا گوشت ( مزوکارپ):

دارای ضخامت زیادتری است و حجم و وزن عمده خرما مربوط به این قسمت بوده و توده ی اصلی و خوراکی میوه را تشکیل می دهد.

  • هسته ی خرما :

توده سخت و بیضوی شکلی است که از یک طرف آن شیار طولی دارد و از یک قطب به قطب دیگر کشیده شده و شبیه بریدگی بر روی هسته دیده می شود.

سیر تکاملی میوه خرما :

از نظر باغبانی طول و رشد تکامل انواع میوه خرما را می توان به 4 دوره ی اصلی به شرح زیر تقسیم کرد (2، 3):

دوره اول (کیمری) : شامل مدت زمان تلقیح با گل ماده و شروع تغییر رنگ میوه می باشد.

دوره دوم (خلال) : بسته به ارقام خرما از رنگ میوه سبز و روشن به رنگ های زرد و روشن ، زرد و تیره ، زرد با لکه های قرمز یا صورتی و به قرمز تبدیل می شود.

دوره سوم (رطب) : در این مرحله بافت میوه ترد و رنگ آن تیره تر می شود، همراه تغییر رنگ ، پوست میوه و گوشت آن نیز نرم می گردد.

دوره چهارم(تمر) : آخرین مرحله رسیدن میوه خرما را تمر می گویند که در اثر تخمیر آن، حجم گوشت و چین و چروک پوست آن زیاد می شود.

  • عرق طارونه:

در ابتدای بهار که نخل شکوفه می‌زند، عرق “تارونه” یا چمچه را از غلاف گل آذين درخت خرما بدست می آورند. این عرق گرم و مقوی است و مانند بقیه عرقیات برای بدن بسیار مفید است(4).

از خواص آن می توان به پايين آوردن چربي خون، افزايش شير مادر، آرام بخشی و تسکین اعصاب، خواب آوري، تسكين درد مفاصل و درمان امراض روماتيسمي، نيروبخشی قواي جنسي، برطرف كنندگي اسهال و دلپيچه، درمان‌گری دردهای معده، اشاره داشت. بعلاوه، مالیدن خمیر به لثه ها باعث تقویت آنها و برطرف شدن چرک و خون لثه می شود(4).

  • پنیر نخل:

در میانه تنه نخل، مغز ترد و شیری‌رنگی وجود دارد که شیرین و گس است که به آن “پنیر نخل” گفته می‌شود و بسیار مقوی وگران ‌قیمت است. این محصول معمولاً از درخت خرمای کبکاب بدست می آید و توسط مردم بوشهر استفاده می شود.  برای دستیابی به آن معمولاً سر درخت را می‌اندازند و برگ‌ها و لیف‌های دور برگ‌ها را تا رسیدن به میانه و پنیر نخل، جدا می‌کنند. این ماده در واقع ماده اولیه تشکیل تنه و برگ‌های نخل پیش از مرحله چوبی شدن است. پنیر نخل که در اصطلاح محلی به آن غاپ می گویند با رنگ سفید، در همه فصل های سال به دست می آید و در فصل های پر بارش از طعم شیرین تری برخوردار است. هر نخل 3 تا 10 کیلوگرم پنیر دارد.  طبق تحقیقات صورت گرفته، پنیر خرما کالری پایینی دارد ولی داراي اسيدهاي چرب ضروري و ريز مغذي هايي با نقش ضدالتهابي شامل روي ميباشد. از دیگر مواد معدنی در آن می توان به آهن، كلسيم، فسفر، سديم، مس، پتاسيم، سلنيوم و منیزیم اشاره کرد. با توجه به ميزان چشمگیر فيبرخام موجود در آن و همچنين وجود شش نوع ويتامين از جمله B1 ، B2 ، B6 ،نياسين، اسيد پنتاتنيك و C شناسايي شده در آن، پنير خرما ميتواند به عنوان يك غذاي با ارزش و بدون كلسترول به صورت ميان وعده، در قالب سالاد و سبزيجات مورد استفاده قرار گيرد (5،6).

پنیر درخت خرما

منابع:

  1. ندا هوشمند. (1392).  بررسي عصاره متانولي هسته خرما از نظر القا مرگ سلولي در رده سلولي سرطان کولون  انسانی با روش Comet assay، پایان نامه دکتری حرفه ای، دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني جندي شاپور اهواز دانشكده داروسازي.
  2. صراف جوشقانی، حسن.، عبدللهی صفی آبادی، هادی.، حجت فرسنگی، رضا. (1389). فصلنامه بسته بندی، سال اول، پیش شماره دوم.
  3. Ashraf, Zahra and Hamidi-Esfahani, Zohreh (2011) ‘Date and Date Processing: A Review’, Food Reviews International, 27: 2, 101- 133
  4. دشتي رحمت آبادي، محمد حسین.، پنجعليزاده، محمداسماعيل.، وحيدي مهرجردي، عليرضا. (1391). اثر عصاره آبي الكلي طارونه بر درد مزمن در موش سوري. فصلنامه ی گیاهان دارویی، سال یازدهم، دوره دوم.
  5. محمدي، محمدمهدي .، موحد، علي.، اكبرزاده، صمد.، نبيپور، ايرج.،  رمضان اني، نادر.، حاجيان، نجمه. (1390). بررسي مواد مغذي و ترکيبات فعال موجود در پنير خرما. فصلنامه طبٌ جنوب، پژوهشكده زيست-پزشكي خليج فارس دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني بوشهر، سال چهاردهم، شماره ۲ ،صفحه ۱۰۵- ۱۰۰
  6. Barreveld WH. Date palm products, FAO Corporate Document Repository. (Accessed in February 19, 2011 at http://www.fao.org/docrep/t0681e/t0681e00. htm )
امتیاز به این مقاله
5/5
اشتراک گذاری در facebook
اشتراک گذاری در twitter
اشتراک گذاری در linkedin
اشتراک گذاری در pinterest
اشتراک گذاری در telegram

مقالات مرتبط